Kpss Koçluğu olarak kpss tarih- İslamiyet Öncesi Türk Tarihi ders notlarını öğrencilerimizle paylaşıyoruz.

”Kazananlar bahane üretmez. ”

 

Kpss tarih-İslamiyet Öncesi Türk Tarihi konusundan toplam 1 soru çıkmaktadır.

ORTA ASYA KÜLTÜRLERİ

ANAV: Orta Asya’nın en eski kültürüdür. Araştırmalar bu kültür çevresinde yaşayan insanların yerleşik hayata geçtiklerini, tuğlalardan evlerde oturduklarını ortaya koymaktadır. (ÖNEMLİ)

AFANESYOVA: Türklerin en esi kültürüdür. Afanesyova toplumu, avcı ve savaşçı bir şekilde yaşamıştır. (ÖNEMLİ)

UNUTMA !

Soruda sana en eski kültür merkezi derse ANAV’ı işaretleyeceksin.

Soruda sana Türklerin en eski merkezi derse AFANESYOVA’yı işaretleyeceksin.

DİĞER KÜLTÜR MERKEZLERİ

  • KELTEMİNAR
  • ANDRONOVA
  • KARASUK
  • TAGAR-TAŞTIK

 

İSKİTLER (SAKALAR)

  • Tarihte bilinen ilk Türk topluluğudur.
  • İskitlerin, Med ve Pers toplulukları ile yaptığı savaşlar Şehname’ye konu olmuştur. Şehname’de Türk lideri Alp Er Tunga, Efrasiyap adı ile anılmıştır.
  • İlk atlı göçebe topluluklarıdır.
  • Bir dönem ‘’Tomris’’ adında bir kadın hükümdar tarafından yönetilmişlerdir.
  • Dini anlayışlarında ahiret inancına yer veren İskitlerde, ölülerin mezarlara eşyaları ile birlikte gömülmesi ve ölülerin mumyalanması bu duruma kanıt oluşturmaktadır. Balbal adı verilen mezar taşlarının ilk örnekleri İskitlere aittir.
  • Altın madenini iyi işledikleri için ‘’Bozkırın Kuyumcuları’’ olarak da bilinirler.
  • Sözlü edebiyat eserleri; Alp Er Tunga ve Şu Destanlarıdır.
  • Heredot tarihinde yer alan Amazon Kadın Savaşçıları İskit soyundadır.

Okudun İskitleri.. Şimdi bir kez daha oku ve içinden özellikleri tekrar etmeye başla. İskitler kim? Özellikleri neler ? Hangi destanlar İskitlere ait ? Hemen geçme. Dikkatli ol.

 

Balbal,Bozkırın Kuyumcuları, Tomris Hatun,Alp Er Tunga ve Şu, İlk Türk Topluluk,Şehname denildiği zaman aklına gelecek topluluk İSKİTLER.

 

ASYA HUN DEVLETİ ( BÜYÜK HUN DEVLETİ)

  • Bilinen ilk hükümdarı Teoman’dır.
  • En ünlü hükümdarları Mete Han’dır.
  • Mete Han, Türk tarihinin ilk düzenli ordusunu oluşturmuş ve Dünya tarihinde ilk kez orduyu onluk sisteme göre düzenlemiştir.
  • Mete, bu orduda ilk kez çavuş oku da denilen ıslıklı oku kullanmıştır. Islıklı okun özelliği ise; hükümdar oku ne tarafa atarsa çıkan ses nedeni ile tüm askerlerinde aynı yere doğru oklarını atmasıdır.
  • ‘’Toprak milletindir,onu kimse veremez.’’ Sözü Mete’ye aittir.
  • Mete’nin Çin İmparatoruna mektubu: ‘’Batıda Yüeçileri ve 26 kavi daha yendim. Yay çekebilen bütün kavimler tek bir aile gibi birleştiler…. ‘’
  • Pazırık kurganından çıkan dünyanın en eski halısı , Hun Devlet i’ne aitti r.
  • Uygurca, Farsça ve Çağatayca yazılan Oğuz Kağan Destanı, Oğuzların kültür ve medeniyeti hakkında bilgi veren Hun-Oğuz destanıdır. Oğuz Kağan Destanı’ nda “Oğuz Han” olarak anlatılanın Mete Han olduğu kabul edilir.

Asya Hun Devleti’nin parçalanmasından sonra Hunların bir bölümünün Balamir önderliğinde Batı yönünde ilerlemeleri ve bu ilerleyiş sırasında önlerine çıkan kavimleri Avrupa içlerine doğru göçe zorlamaları olayına Kavimler Göçü denir.

KAVİMLER GÖÇÜ (Kpss Tarih)

SONUÇLARI

– Doğu – batı ticareti olumsuz etkilenmiş ve ekonomik kriz yaşanmıştır.

– Avrupa’da Derebeylik (feodalizm) rejimi ortaya çıkmıştır.

– Roma İmparatorluğu; Doğu ve Batı Roma İmparatorluğu olmak üzere ikiye ayrılmıştır.

Batı Roma İmparatorluğu 476 yılında yıkılmıştır.

– Germen kavimlerinin Avrupa’daki yerli kavimlerle karışması sonucu yeni milletler ortaya çıkmış, böylece Avrupa’nın etnik ve sosyal yapısı değişmiştir. Göç, Avrupa’yı siyasi, dini, mali, kültürel ve etnik alanda etkilemiştir.

– Bilimi reddeden, Avrupa kiliselerinin öğretilerini temel alan skolastik düşünce gelişmiştir.

– Avrupa’ya gelen Türkler Avrupa Hun Devleti’ni (Batı Hun) kurmuşlardır.

– İngiltere, Fransa gibi Avrupa devletlerinin temeli atılmıştır.

– İlk çağ kapanmış, Ortaçağ başlamıştır.

– Avrupa Hun Devleti, Macarlar, Bulgarlar, Avarlar, Peçenekler gibi Türk devletleri kurulmuştur.

AVRUPA HUN DEVLETİ (Kpss Tarih)

  • Balamir önderliğinde Avrupa’ya göç etmişlerdir.
  • Uldız Dönemi’nde Türkler ilk kez Anadolu’ya ayak basmışlardır.
  • Uldız, Bizans’ı baskı altında tutmak için Trakya’ya sefer düzenlemiş ve barış isteyen Trakya Valisi’ne ‘’İstersem güneşin battığı yere kadar her yeri zapt edebilirim.’’ Demiştir.
  • Urfa Baş Piskoposu Anadolu’ya gelen Hunlar için ‘’Küheylanların üzerinde fırtına gibi gidip, geriye dönüp ok atarlar.’’ Demiştir.
  • Devlet en güçlü dönemini Atilla ile yaşamıştır.Atilla, Avrupa’daki Hristiyanlar tarafından ‘’Tanrı’nın Kamçısı’’ olarak nitelendirilmiştir.
  • Atilla Döneminde Avrupa Hun Devleti, Bizans(Doğu Roma) ile Margos ve Anatolyus antlaşmalarını yapmıştır. (ÖNEMLİ)
  • Bizans üzerine hakimiyet kuran Atilla bu kez Batı Roma’ya yönelmiş, Galya ve İtalya seferlerine çıkmıştır. Hunları durduramayan Romalılar, Papa aracılığı ile barış istemiştir. Atilla’ya görüşmeci olarak Papa Leon gelmiştir. (ÖNEMLİ)
  • Avrupa’da varlık gösteren ilk Türk devleti Avrupa Hun Devleti’dir.

 

ATİLLA (Kpss Tarih)

  • Atilla tarihte Tanrı’nın Kamçısı ve Cesur Kavimlerinin Efendisi olarak bilinmektedir.
  • Efsanelerde Atilla’nın Tanrı’nın Kılıcı Ares’e sahip olduğu yazmaktadır.
  • Hristiyanlar, günahlarından dolayı Tanrı’nın kendilerini cezalandırmak için Atilla’yı gönderdiklerini düşünürler.
  • Almanların Nibelüngen Destanı’nda Etzel olarak geçer. Nibelungen Destanı, Hun-Germen mücadelelerini anlatır.
  • Macarlar, Atilla’yı atası olarak kabul eder.

 

AKHUNLAR (EFTALİTLER)

  • Akhun Devleti’nin merkezi Belh şehri, ilk lideri ise Aksuvar Kağan’dır.
  • Sasani ülkesinde 480 yılında çıkan Mazdek isyanının bastırılmasında büyük katkıları olmuştur.
  • Göktürk Hükümdarı İstemi Yabgu ile Sasaniler arasında oluşan müttefiklik sonucu yıkılmışlardır.
  • Akhunlarda, AY-YILDIZ tamga olarak kabul edilmiştir. (ÖNEMLİ)

I.GÖKTÜRK DEVLETİ (552-659)

– Tarihte Türk adı ile kurulan ilk devlettir.

– Bumin Kağan (İl Kağan) tarafından Ötüken’de kurulmuştur.

– Orta Asya’da sınırları en geniş Türk devletidir.

– Göktürkler ilk resmi ilişkisini Çin’deki Batı Wei Devleti ile kurmuştur.

– Göktürkler, Sasanilerle ittifak yaparak Akhunları yıkmışlardır. Ancak daha sonra da Bizans ile ittifak yaparak Sasanilere karşı mücadele etmişlerdir. Bu durumun en önemli nedeni İpek Yolu’na hakim olma isteğidir.

– Bumin Kağan, milli isimle devlet kuran ilk liderdir.

– İstemi Yabgu döneminde Bizans’a ilk elçi gönderilmiştir. ( Gönderilen elçi: Maniech, Bizans elçisi: Zemerkhos)

– En güçlü dönemlerini Mukan Kağan ile yaşamışlardır. (2016 Kpss’de çıktı)

Hanedan kavgalarını fırsat bilen Çin, Tardu’ya gönderdiği hediyeler ile kavgayı arttırmış, neticesinde de devlet ikiye ayrılmıştır.

DOĞU GÖKTÜRK: İşbara liderdik yapmıştır. Çinliler tarafından yıkılmıştır. İşbara ‘’ Çin İmparatoru benden Türk töresinden vazgeçmemi istemişti. Bende kendisine bizim adet ve geleneklerimiz çok eski çağlardan beri devam edegelmiştir. Bundan dolayı onları değiştirmeye benim gücüm yetmez dedim. ‘’

BATI GÖKTÜRK: Tardu liderlik yapmıştır. Tardu, Bizans İmparatoruna yazdığı mektupta kendisini ‘’Yedi İklimin ve Yedi Irkın Hükümdarı’’ olarak tanıtmıştır.

 

NOT: 639’da Türkler, Kürşad liderliğinde Çin esaretine karşı isyan etmişlerdir. Tarihe Kürşad Ayaklanması (İhtilali) olarak geçen bu isyan, Türklerin ilk bağımsızlık mücadelesi olarak bilinir. Bu isyan başarısız olsa da Türklerin bağımsızlık mücadelelerine örnek olmuştur.

 

  1. GÖKTÜRK DEVLETİ (KUTLUKLAR) (682-744)
  • Aşina soyundan gelen Kutluk Kağan tarafından Ötüken’de kurulmuştur.
  • Kutluk Kağan, isyan sonucunda dağınık Türk boylarını birleştirdiği için İlteriş Kağan (derleyen, toplayan) olarak bilinmektedir.
  • Bilge Kağan ve Kültigin dönemi, Kutlukların en çok gelişme kaydettiği dönemdir. Bu dönemin gelişmiş bir sisteme sahip olmasında Türklerin Bismarcı olarak anılan Vezir Tonyukuk’un(Apa Tarkan) da büyük katkıları olmuştur.
  • Göktürk Devleti Dönemi’nde Türk Tarihinin ilk Aygucısı(Vezir) olan Tonyukuk görev yapmıştır. Bürokratik örgütlenmeye önem verildiğinin kanıtıdır.
  • Bilge Kağan 720 yılında Çin ile yaptığı Şantan Savaşı’nu (Tohum Savaşları) kazanmıştır. Tarım faaliyetinin olduğuna kanıttır.
  • Türk topluluklarına vatan ve bağımsızlık kavramlarını aşılamışlardır.
  • Türk tarihinin ilk milli alfabesi olan Orhon(Orhun-Göktürk) alfabesini kullanmışlardır.
  • Ergenekon ve Bozkurt destanlarını bırakmışlardır.
  • Tarım faaliyetleri için Töte Kanalı’nı kullanmışlardır.
  • İkili Yönetim sistemi oluşturmuşlardır.
  • Parayı değişim aracı olarak ilk kullan Türk Devleti olmuştur.
  • Çinliler, Sasaniler ve Bizanslılar ile ticari ilişkilerde bulunmuşlardır.

 

Kpss tarih soru dağılımı ve tavsiyeler yazımıza  buradan ulaşabilirsiniz.

Sizler de derslerde yaşadığınız sorunları yorum olarak belirtebilirsiniz.

 

Ülkemizin geleceği olan tüm adaylara başarılar dileriz.

 

KPSS KOÇLUĞU

DAİMA İLERİ !